۱۹ آذر؛ در تاریخ چه گذشت؟

به گزارش گروه فرهنگی ایسکانیوز، امروز ۱۹ آذر برابر با ۱۰ دسامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید:

۱۸ آذر؛ در تاریخ چه گذشت؟

رویداد ها:

۶۱۲ سال قبل از میلاد - تصرف نینوا و سقوط امپراطوری آشور توسط ماد ها

شهر نینوه (نینوا، مجاور موصل امروز) پایتخت امپراتوری آشور دهم و به قولی ۱۴ دسامبر سال ۶۱۲ پیش از میلاد به تصرف نیروهای مشترک دولتهای ماد (ایران) و بابل (بین النهرین جنوبی) در آمد و آن امپراتوری که در تاریخ، شهرت ستمگری یافته است برای همیشه از میان رفت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نیروهای فاتح نینوا این شهر را باخاک یکسان کردند که دیگر آباد نشد.

انگیزه ویران کردن نینوا، ظلم طولانی آشوریان به مادهای ایرانی و بابلیان بود. دهها سال بود که آشوریان بر سر مادها می تاختند و آنان را جهت کار اجباری به اسارت می بردند و ثروت آشور و اقتدار آن از همین برده گیری بود و مردان آشور تنها یک وظیفه داشتند و آن جنگ کردن بود. روحانیون مسیحی با تفسیر انجیل، ویرانی نینوا را اراده خداوند در براندازی ظالمان نوشته اند.

همین حملات آشوریان و ستمگری آنان سبب شد که مادها دولتی که سراسر شمال غربی ایران را دربرمی گرفت به پایتختی همدان تشکیل دهند و با دولت بابل که آن هم گرفتار حملات آشوریان بود متحد شوند و کار آن را بسازند. آشوریها (آسوری ها) از نژاد عرب بوده اند. پس از اضمحلال امپراتوری آشور، دولت همدان هزاران ایرانی را با خانواده هایشان به منطقه آشورنشین انتقال داد تا آشوریان در اقلیت قرارگیرند و باردیگر نتوانند دولت تشکیل دهند و کردهای عراق، سوریه و ترکیه امروز اعقاب همان ایرانیان منتقله هستند. دولت ماد عمری طولانی نداشت و کوروش بزرگ که از مادر ماد و از پدر پارسی بود با متحد ساختن سه طایفه ایرانی (ماد، پارت و پارس) که مورخان غرب آنان را آرین های جنوبی می خوانند، ایران را به وجود آورد. در تاریخ عمومی که در مدارس سراسر جهان تدریس می شود، از کوروش (سیروس = سایرس) به عنوان پدر ایران یاد شده است.

مادها یکی از سه طایفه یک قبیله آریایی هستند که تقریبا همزمان به فلات ایران مهاجرت کرده بودند و در منطقه ای وسیع از ری و قفقاز جنوبی تا ایلام (سراسر شمالغربی ایران) به مرکزیت همدان سکنی گزیده بودند و این سه طایفه خویشاوند در قرن ششم پیش از میلاد کشور واحد ایران را به وجود آوردند که مناطق و مرزهای آن به صورت سنگنبشته از عهد باستان باقی مانده و مورخان سند مالکیت ایران و تنها کشور جهان که چنین سندی دارد خوانده اند. همزمان، پارتها در خراسان و شرق دریای مازندران و پارسها در جنوب و شرق ایران (از محور ری به پایین تا رود سند و نصف النهار کشمیر) اسکان یافته بودند و مادها به دلیل همسایگی، گرفتار هجوم های پی درپی آشوریان بودند. در آن زمان بزرگترین شهر مادها هکمتانه (همدان) بود که یونانیان اکباتانا نوشته اند.

۱۹۷۹ - بازداشت عباس امیرانتظام و اعدام سیمون فرزامی

انتشار مطلب مربوط به ارتباط عباس امیرانتظام با «سی. آی. اِ. » در شماره ۱۶۰۳۱ روزنامه اطلاعات و نیز طرح منطقه ای اداره شدن ایران که اجرا نشد. در دوران نظام پیشین، تنها آموزش و پرورش ایران منطقه ای بود یعنی که دولت بودجه و برنامه به شهرها می داد و اجرا با شورای انتخابی آموزش و پرورش هر شهر بود (همانند بورد آموزش و پرورش شهرها در آمریکا)

افشاگری گروهی که سفارت آمریکا در تهران را تصرف و خودرا دانشجویان پیرو خط امام اعلام کرده و بر اسناد سفارت دست یافته بودند از دسامبر ۱۹۷۹ آغاز شد که منجر به فرار، اخراج، بازداشت و اعدام افراد گردید.

در نخستین افشاگری که از تلویزیون پخش شد اعلام شده بود که عباس امیرانتظام (معاون پیشین مهدی بازرگان نخست وزیر دولت موقت انقلاب و سخنگوی این دولت و بعدا سفیر ایران در سوئد) با دولت آمریکا و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سی. آی. ا.) ویژه خارج از آمریکا و خارجیان رابطه داشت و نقش رابط دولت موقت با واشنگتن را ایفاء می کرد و در سوئد نیز در مورد وضعیت پس از انقلاب و افراد، اطلاعات به واشنگتن می داد. در این افشاگری آمده بود که اسناد مربوط، به دادستان انقلاب داده شده و بعدا کتاب خواهد شد و علت تاخیر در افشاء، این بوده است که امیرانتظام به تهران بازگردد [تا بشود اورا دستگیر کرد]. امیرانتظام دو روز پس از بازگشت به تهران بازداشت شد.

افشاگری های بعدی که تقریبا به صورت روزانه درآمده بود، در میان مقامات و حتی کسانی که از کنسولگری های آمریکا در ایران ویزا گرفته بودند تولید ترس کرده بود. در یک افشاگری که روزنامه نگاران را بیمناک کرده و باعث اعتراض اسرائیلی ها و رسانه های آمریکا و اروپا (بویژه سویس، فرانسه و بلژیک) شده بود، دستگیری و اعدام دکتر سیمون فرزامی مترجم و مفسر بسیار قدیمی خبرگزاری پارس، یک زمان رئیس دفتر آژانس فرانس پرس در تهران و نیز سردبیر ژورنال دو تهران (روزنامه فرانسوی زبان موسسه اطلاعات) به اتهام داشتن رابطه با مقامات سفارت آمریکا بود که چندی بعد اعدام شد. وی ـ یک یهودی ۷۰ ساله ـ ناپسری ابوالحسن حکیمی (برادر ابراهیم حکیمی ـ حکیم الملک ـ نخست وزیر دهه ۱۳۲۰ ایران) از زن یهودی او بود که در سویس بزرگ شده بود. فرزامی که در دوران جنگ جهانی دوم در خبرگزاری پارس استخدام شده بود همچنین متهم شده بود که اخبار را طبق نظر خود ترجمه می کرد و نه مطابق اصل. دکتر فرزامی به مدت بیش از ۳۰ سال خبرهارا به یک منشی در خبرگزاری دیکته می کرد زیراکه دستش در نوشتن فارسی، روان نبود. اصل و ترجمه اخبار باهم در آرشیو خبرگزاری بایگانی می شود. از همین زمان بود که اخراج روزنامه نگاران ایران از کار آغاز شد و علی اصغر امیرانی ناشر مجله خواندنی ها و میراشرافی سرمایه دار و ناشر روزنامه [تعطیل شده] آتش اعدام شدند و .....

۴۴۵ - پاپ لئو (لئون) در شورای سران کلیساها در رم دستور مبارزه با آیین مانوی را داد که از ایران برخاسته و در اروپا رو به پیشرفت و گسترش بود.

۱۵۲۰ - مارتین لوتر بنیانگذار پروتستانیسم حکم پاپ را که خواسته بود حرفهای خود را پس بگیرد در آتش افکند و سوزاند.

۱۷۹۹ - فرانسه متر را به عنوان یکای رسمی طول قرار داد.

۱۸۱۷ - میسیسیپی به عنوان بیستمین ایالت ایالات متحده آمریکا شناخته شد.

۱۸۱۰ - ناپلئون مناطق آلمانی نشین هانوور، برمن، هامبورگ، لاون بورگ و لوبک را ضمیمه فرانسه کرد.

۱۸۶۸ - نخستین چراغ راهنمایی و رانندگی خارج از کاخ وست‌مینستر در لندن قرار داده شد.

۱۹۴۰ - (در جریان جنگ جهانی دوم): میان ایران و آلمان یک پیمان بازرگانی امضاء شد و درست در همین ماه در سال۱۹۵۰ (۱۳۲۹ هجری خورشیدی، ۵ سال بعد از جنگ جهانی دوم و شکست نظامی آلمان در این جنگ) قرارداد بازرگانی دیگری میان دو کشور به امضاء رسید. در طول تاریخ، ایرانیان و آلمانی ها که از یک نژاد هستند هیچگاه برضد هم اقدام نکرده اند. ایرانیان به خاطر همین احساسات دوستانه نسبت به آلمانی ها، در دو جنگ جهانی قرن بیستم آسیب فراوان دیدند و دو بار وطنشان اشغال نظامی شد.

۱۹۵۰ - بوشهر در زمان حکومت دکتر مصدق بندر آزاد اعلام شد.

۱۲۹۷ ش - دولت انگلیس طی نامه ای که برای وثوق الدوله فرستاد تمامیت و استقلال ایران را تضمین نمود و قول لغو قرارداد ۱۹۰۷ را داد.

۱۳۵۷ ش - تظاهرات بزرگ تاسوعای حسینی علیه رژیم پهلوی

همزمان با تاسوعای حسینی سال ۱۳۵۷ ش، مردم مسلمان و انقلابی ایران با حضور گسترده خود، مراسم عزاداری سالار شهیدان، حضرت اباعبداللَّه الحسین(ع) و دیگر شهدای کربلا را به تظاهراتی بزرگ و تاریخی بر ضد رژیم فاسد و استبدادی شاه، تبدیل کردند. در تهران، حدود چهارمیلیون نفر از مردان، زنان و کودکان، در راهپیمایی تاریخی این روز شرکت کرده و ضمن عزاداری، با سردادن شعارهایی بر ضد رژیم شاه، نفرت و انزجار خود را از این رژیم اعلام کردند. همزمان با تهران، این راهپیمایی در شهرستان‏ها نیز صورت گرفت. این اقدام، پایه‏های حکومت پوشالی و وابسته رژیم شاه به بیگانگان را بیش از پیش متزلزل و سقوط آن را قطعی کرد.

۱۳۶۱ ش - انتخابات دوره اوّل مجلس خبرگان رهبری

انتخابات نخستین دوره مجلس خبرگان رهبری که بر اساس اصل ۱۰۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مهم‏ترین وظیفه آن تعیین رهبر نظام اسلامی است در شرایطی صورت گرفت که کشور در حال نبردی نابرابر با حکومت عراق و دنیای استکبار بود. با این حال، این انتخابات با شرکت مردم شجاع و مقاوم ایران در ۱۹ آذر ۱۳۶۱ برگزار گردید و نزدیک به هجده میلیون نفر در این انتخابات شرکت نمودند. در این دوره ۷۵ نفر از نمایندگان مجلس خبرگان رهبری تعیین شدند. در نهایت اولین مجلس خبرگان رهبری که در واقع دومین مجلس خبرگان جامعه اسلامی بود در تیرماه ۱۳۶۲ با پیام امام خمینی(ره)، افتتاح شد. با رحلت امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، مجلس خبرگان رهبری، حضرت آیت‏اللَّه خامنه‏ای را به رهبری نظام اسلامی برگزید و این وظیفه را به نحو احسن به انجام رساند.

۱۳۶۳ ش - تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی به فرمان حضرت امام خمینی (ره)

۱۸۹۶ - درگذشت آلفرد نوبل شیمی‏دان معروف سوئدی

آلفرد نوبل، شیمی‏دان نامی سوئدی در ۲۱ اکتبر سال ۱۸۳۳ در استکهلم سوئد متولد شد. وی تا ی تا ۱۶ سالگی نزد معلم خصوصی درس خواند و با برخورداری از هوش سرشار خود، به پیشرفت‏های مهمی در علوم و فنون نائل گردید. آلفرد هم‏چنین توانست زبان‏های روسی، انگلیسی، فرانسوی و ایتالیایی را به خوبی فراگیرد و وارد عرصه تحقیقات در زمینه شیمی گردد. پشت‏کار مداوم آلفرد نوبل سبب شد تا در هفتم ماه مه ۱۸۷۸م، پس از سال‏ها تحقیق و مطالعه در زمینه علم شیمی، موفق به اختراع ماده نیرومند انفجاری دینامیت گردد. اما از این ماده منفجره به جای استفاده صلح‏آمیز، به عنوان ابزار جنگی استفاده شد و نوبل را به فکر انداخت که دینامیت بی‏خطر بسازد که به راحتی منفجر نشود. آلفرد نوبل علاوه بر اختراع دینامیت، به ۳۵۰ اختراع و اکتشاف دیگر نیز دست یافت و در ۹۳ کشور، کارخانه و کارگاه تولیدی دایر نمود. نوبل که اختراع خود را در دست دولت‏ها و نظامیان برای مقاصد ضد بشری می‏دید، بر آن شد تا با اختصاص ثروتش به کسانی که در زمینه پیش‏برد علم و گسترش صلح فعالیت می‏کنند جایزه‏ای اهدا نماید. از این رو، یک سال قبل از مرگ، در سال ۱۸۹۵م با اشتیاق فراوانی که به پیشرفت علم داشت، وصیت‏نامه مشهور خود را در این مورد تنظیم کرد که بر اساس آن، بنیادی تأسیس شده و به افراد برجسته در علوم فیزیک، شیمی، پزشکی و ادبیات و نیز تلاش‏گران عرصه صلح جوایزی اهدا کند. این بنیاد که به نام او، بنیاد نوبل خوانده می‏شود هم اکنون نیز به این کار ادامه می‏دهد. هر چند در این میان، این جوایز به ویژه جایزه صلح آن، جنبه سیاسی پیدا کرده و وسیله‏ای برای تبلیغ سیاست‏های استکباری قدرت‏مندان غربی شده است. آلفرد نوبل سرانجام در دهم دسامبر ۱۸۹۶م در ۶۳ سالگی درگذشت.

۱۹۰۱ - اولین جوایز نوبل در پنجمین سالروز مرگ آلفرد نوبل اعطا شدند.

۱۹۰۹ - سلما لاگرلوف به عنوان اولین زن برنده جایزه نوبل موفق به بردن جایزه ادبیات نوبل شد.

۱۸۹۸ - پایان دوران چهارصد ساله تسلط استعمار اسپانیا بر کشور کوبا

۱۹۴۸ - تصویب اعلامیه حقوق بشر در سازمان ملل متحد

در جریان جنگ جهانی دوم، هنگامی که منشور ملل متحد در دست تدوین بود، احترام به حقوق بشر و آزادی‏های سیاسی مورد توجه نمایندگان کشورهای مختلف جهان واقع شد. پس از چندی، سازمان ملل متحد تصمیم گرفت که این حقوق، همه جا و برای همه ملت‏ها قابل اجرا باشد. در ادامه، کمیسیون حقوق بشر در ژانویه سال ۱۹۴۷م شروع به کار کرد و پس از مدتی مطالعه و بررسی در قوانین اساسی کشورها و بحث و گفتگو در کمیسیون‏های مختلف، نتیجه مطالعات خود را به صورت لایحه‏ای به مجمع عمومی تقدیم کرد. مجمع مزبور در دهم دسامبر ۱۹۴۸م (۱۹ آذر ۱۳۲۷ش) با ۴۸ رأی مثبت و ۸ رأی ممتنع، اعلامیه جهانی حقوق بشر را تصویب کرد و این روز به عنوان روز جهانی حقوق بشر نام‏گذاری گردید. این اعلامیه، شامل یک مقدمه و سی ماده می‏باشد و در ماده اول آن به برابری افراد بشر و حاکمیت روح برادری در میان آن‏ها اشاره شده است. علی رغم تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر، واقعیت در عمل به گونه‏ای دیگر شکل گرفت. نگاهی گذرا به روی‏دادهای سیاسی و نظامی جهان پس از پایان جنگ دوم جهانی، تصویری از وقایع اسفبار را نشان می‏دهد که دقیقاً بیانگر فاصله زیاد میان اهداف و عملکرد جامعه بین‏المللی در دفاع از حقوق بشر است. به علاوه بر خلاف تصور اولیه، شعارِ دفاع از حقوق بشر، عملاً به ابزاری در جهت اِعمال فشارهای سیاسی و اقتصادیِ دولت‏های غربی بر کشورهای مستقل جهان برای پیشبرد منافع استعماری این دولت‏ها، مبدّل شده است. هم اکنون بسیاری از کشورهای جهان، با توجه به این واقعیت تلخ و هم‏چنین به دلیل ناهم‏خوانی برخی بندهای اعلامیه حقوق بشر با اعتقادات، فرهنگ و رسوم آنان، خواستار تغییر در این بندها و جلوگیری از استفاده ابزاری از این اعلامیه هستند. به دنبال تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر در دهم دسامبر ۱۹۴۸م توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد و تأیید حقوق طبیعی و اجتماعی افراد بشر توسط این سازمان بین‏المللی، روز دهم دسامبر (برابر با ۱۹ آذر ۱۳۲۷ش) به عنوان روز جهانی حقوق بشر نام گذاری شده است.

مناسبت ها:

روز جهانی حقوق بشر

در جریان جنگ جهانی دوم، هنگامی که منشور ملل متحد در دست تدوین بود، احترام به حقوق بشر و آزادی های سیاسی مورد توجه نمایندگان کشورهای مختلف جهان واقع شد. پس از چندی، سازمان مل متحد تصمیم گرفت که این حقوق، همه جا و برای همه ملت ها قابل اجرا باشد. در ادامه، کمیسیون حقوق بشر در ژانویه سال ۱۹۴۷ میلادی شروع بکار کرد و پس از مدتی مطالعه و بررسی در قوانین اساسی کشورها و بحث و گفتگو در کمیسیون های مختلف، نتیجه مطالعات خود را به صورت لایحه ای به مجمع عمومی تقدیم کرد. مجمع مزبور در دهم دسامبر ۱۹۴۸ میلادی (۱۹ آذر ۱۳۲۷ ش) با ۴۸ رأی مثبت و ۸ رأی ممتنع، اعلامیه جهانی حقوق بشر را تصویب کرد و این روز به عنوان روز جهانی حقوق بشر نامگذاری گردید. این اعلامیه شامل یک مقدمه و سی ماده می باشد و در ماده اول آن به برابری افراد بشر و حاکمیت روح برادری در میان آنها اشاره شده است. علی رغم تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر، واقعیت در عمل به گونه ای دیگر شکل گرفت. نگاهی گذرا به رویدادهای سیاسی و نظامی جهان پس از پایان جنگ دوم جهانی، تصویری از وقایع اسفبار را نشان می دهد که دقیقاً بیانگر فاصله زیاد میان اهداف با عملکرد جامعه بین المللی در دفاع از حقوق بشر است. به علاوه بر خلاف تصور اولیه، شعار دفاع از حقوق بشر، عملاً به ابزاری در جهت اعمال فشارهای سیاسی و اقتصادی دولت های غربی بر کشورهای مستقل جهان برای پیشبرد منافع استعماری این دولت ها، مبدل شده است. هم اکنون بسیاری از کشورهای جهان، با توجه به این واقعیت تلخ و همچنین بدلیل ناهم خوانی برخی بندهای اعلامیه حقوق بشر با اعتقادات، فرهنگ و رسوم آنان، خواستار تغییر در این بندها و جلوگیری از استفاده ابزاری از این اعلامیه هستند. بدنبال تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر در دهم دسامبر ۱۹۴۸ میلادی توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد و تأیید حقوق طبیعی و اجتماعی افراد بشر توسط این سازمان بین المللی، روز دهم دسامبر (برابر با ۱۹ آذر ۱۳۲۷ش) به عنوان روز جهانی حقوق بشر نامگذاری شده است.

انتهای پیام/

کد خبر: 1121402 برچسب‌ها اخبار روز

منبع: ایسکانیوز

کلیدواژه: اخبار روز تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر مجلس خبرگان رهبری دفاع از حقوق بشر سازمان ملل متحد دهم دسامبر جنگ جهانی دوم حقوق بشر بین المللی آلفرد نوبل مجمع عمومی افراد بشر دولت ها ۱۹ آذر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iscanews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسکانیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۸۹۱۳۵۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

یک جنگ سرد جدید؟ جنگ جهانی سوم؟ / چگونه می توانیم در این «عصر سردرگمی» حرکت کنیم؟

فرارو- تیموتی گارتون اش، مورخ، نویسنده و مفسر بریتانیایی است. او استاد مطالعات اروپایی در دانشگاه آکسفورد است. بخش عمده‌ای از آثار "تیموتی گارتون اش" مربوط به اواخر تاریخ مدرن و معاصر اروپای مرکزی و شرقی بوده است. او در مورد رژیم‌های کمونیستی سابق آن منطقه، تجربه آن‌ها با پلیس مخفی، انقلاب‌ها در سال ۱۹۸۹ میلادی و تبدیل دولت‌های بلوک شرق سابق به کشور‌های عضو اتحادیه اروپا مطالبی را نوشته است. "تیموتی گارتون اش" نقش اروپا و چالش ترکیب آزادی و تنوع را به ویژه در رابطه با گفتار آزاد مورد بررسی قرار داده است. کتاب‌های متعددی از او به زبان فارسی ترجمه و چاپ شده اند از جمله کتاب "ما مردم" با ترجمه "فروغ پوریاوری" توسط "نشر ثالث" و "پرونده" با ترجمه "صبا نوروزی" توسط "نشر کتاب پارسه".

به گزارش فرارو به نقل از گاردین، در دوره کنونی چند بحرانی سیاره‌ای ما سعی می‌کنیم با نگاه به گذشته به اهداف خود دست یابیم. آیا آن طور که گرابین نیبلت، رئیس سابق اندیشکده چتم هاوس در کتاب تازه اش اشاره می‌کند ما احتمالا در جنگ سرد تازه‌ای قرار داریم؟ آیا این وضعیت همان گونه که "نایل فرگوسن" مورخ استدلال کرده ما را به آستانه جنگ جهانی سوم سوق خواهد داد؟ یا آن گونه که من گاهی اوقات به آن اشاره کرده ام آیا جهان در حال اغاز وضعیتی شبیه به اروپای اواخر قرن نوزدهم متشکل از امپراتوری‌های رقیب و قدرت‌های بزرگ است؟

راه دیگری برای تلاش به منظور قرار دادن دردسر‌های مان در شکل تاریخی قابل درک آن است که آن‌ها را به مثابه "عصر ... " نامگذاری کنیم و واژگانی که جای آن سه نقطه را می‌گیرند نشان دهنده موازی بودن شرایط یا تضاد شدید وضعیت فعلی با عصر پیشین باشند. از این روست که "فرید زکریا" استاد روابط خارجی و مفسر در شبکه خبری "سی ان ان" در تازه‌ترین کتاب خود اشاره می‌کند ما در "عصر جدیدی از انقلاب ها" قرار داریم بدان معنا که می‌توانیم چیز‌هایی از انقلاب‌های فرانسه، صنعتی و آمریکا بیاموزیم یا آن گونه که "گیدئون راچمن" مفسر حوزه روابط خارجی در "فایننشال تایمز" می‌گوید در عصر "مرد قوی" به سر می‌بریم؟ "مارک لئونارد" رئیس شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا می‌گوید: "نه، عصر فعلی "عصر فقدان صلح" است، زیرا ارتباط باعث بروز تعارض می‌شود".

با این وجود، اگر بخواهیم درباره عصر حاضر صحبت کنیم مطمئنا می‌توان گفت "عصر هوش مصنوعی" است اصطلاحی که عنوان کتابی است که توسط "هنری کیسینجر" خبره عرصه روابط خارجی نوشته شده بود یا شاید بتوان گفت عصر حاضر همان گونه که "برونو ماکائس" ستون نویس حوزه روابط بین الملل در شماره اخیر نشریه "نیواستیتسمن" استدلال کرده "عصر خطر" است. اگر عنوان "عصر .. " را در کادر جستجو در وب سایت نشریه "فارن افرز" تایپ کنید دسته دیگری از عناوین رقیب عناوین پیش‌تر ذکر شده را مشاهده خواهید کرد از جمله "عصر بی اخلاقی"، "عصر ناامنی انرژی"، "عصر معافیت از مجازات"، "عصر نخست امریکا" "عصر فاجعه آب و هوایی" و موارد دیگر.

شاید این صرفا "عصر هیاهو" باشد که در آن ناشران کتاب و ویراستاران رسانه‌ها و نویسندگان را بی وقفه به سمت اطلاق عناوین و پسوند‌های بزرگ و ساده انگارانه سوق می‌دهد تا باعث افزایش فروش کتب و یا افزایش امار مخاطب و بازدید کننده یک مقاله در بازار شلوغ ایده‌ها شود.

با این وجود، جدای از شوخی بسیار مهم است که سعی کنیم از تاریخ درس بیاموزیم چرا که ما قطعا چیزی جز گذشته نداریم. ترفند لازم برای این کار آن است که بدانید چگونه گذشته را بخوانید. ابتدا باید ترکیبی از قدیمی و جدید و مشابه و متفاوت را شناسایی کنید. همان طور که "آنتونی بلینکن" وزیر امور خارجه ایالات متحده در سفر اخیر خود به پکن اظهار داشت رابطه بین ایالات متحده و چین تنها دو ابر قدرت فعلی جهان به وضوح یکی از "پرپیامدترین روابط جهان" است. همانند دوران جنگ سرد، آن دو ابرقدرت در یک رقابت استراتژیک جهانی، چند بعدی، متمایل به رنگ و بوی ایدئولوژیک و بلند مدت هستند.

با این وجود، همان گونه که نیبلت در ابتدای کتاب اش به درستی بیان می‌کند: "جنگ سرد جدید هیچ شباهتی به جنگ سرد پیشین نخواهد داشت". او دو تفاوت بزرگ را در این باره مشخص می‌سازد: درجه یکپارچگی اقتصادی بین دو کشور به قدری افزایش یافته که باعث شده کارشناسان درباره "شیمی روابط" صحبت کنند. همزمان یک واقعیت که شاید از شدت رقابت دوگانه بکاهد آن است که بسیاری از قدرت‌های بزرگ و متوسط دیگر مانند روسیه، هند، ژاپن، ترکیه، عربستان سعودی و برزیل نیز وجود دارند.

نکته نخست به وضوح قابل توجه است، اما لزوما از داغ شدن جنگ سرد جلوگیری نخواهد کرد. "نورمن آنجل" روزنامه نگار درست چند سال پیش از آغاز جنگ جهانی اول کتابی تاثیرگذار تحت عنوان "توهم بزرگ" را نوشته بود. او استدلال کرد که درجه وابستگی متقابل اقتصادی بین قدرت‌های بزرگ اروپایی بدان معناست که احتمال وقوع یک جنگ بزرگ بین دولتی بسیار بعید به نظر می‌رسد و در صورت وقوع نیز نمی‌تواند طولانی مدت باشد. با این وجود، آن چه در عمل رخ داد آن بود که فرضیه شخص آنجل به توهم بزرگ تبدیل شد!

تفاوت دوم ذکر شده توسط نیبلت به نظر من قانع کننده است. گاهی اوقات قدرت‌های دیگر که از آن‌ها تحت عنوان "غیر متعهد‌های نوین" یاد می‌شود اصطلاح دیگری که بخش نخست آن برگرفته از دوره جنگ سرد است بسیار قدرتمندتر و ثروتمندتر از کشور‌های غیر متعهد پیش از سال ۱۹۸۹ میلادی هستند. همان گونه که در مورد جنگ اوکراین مشاهده می‌کنیم روابط روسیه با کشور‌هایی مانند چین و هند به اقتصاد روسیه این امکان را می‌دهد تا از فشار تحمیل شده از سوی غرب جان سالم به در ببرد.

در تلاشی دیگر برای اطلاق یک برچسب کلی به "عصر سردرگمی" فعلی "ایوان کراستف" پژوهشگر علوم سیاسی، مارک لئونارد و من اشاره کرده ایم که عصر حاضر "عصر اتحاد‌های معامله ای" ست بدان معنا که در آن قدرت‌های بزرگ و متوسط ​​غیر غربی اتحاد‌های معامله‌ای برقرار می‌کنند و گاهی در همسویی همزمان با شرکای مختلف در ابعاد مختلف قدرت پیدا می‌کنند. برای مثال، آنان رابطه اقتصادی عمده با چین و یک رابطه امنیتی با ایالات متحده را با یکدیگر ترکیب می‌کنند.

تحلیل ما در تضاد با تحلیل مبتنی بر طرح ایده "محور اقتدارگرایی" متشکل از روسیه، چین و کره شمالی است. آنجا واژه "محور" به چیزی شبیه اتحاد زمان جنگ اشاره دارد به چیزی شبیه "محور شرارت" مطرح شده از سوی "جورج دابلیو بوشگ رئیس جمهور اسبق ایالات متحده و هم چنین تداعی گر "نیرو‌های محور" یا "متحدین" متشکل از آلمان نازی، ایتالیای فاشیست و ژاپن امپراتوری در جنگ جهانی دوم می‌باشد. فرگوسن در اوایل سال جاری در "دیلی میل" نوشته بود: "و اکنون مشابه دهه ۱۹۳۰ میلادی یک محور اقتدارگرای تهدیدآمیز پدید آمده است".

یادگیری از گذشته هم چنین شامل دیدن تعامل بین ساختار‌ها و فرآیند‌های عمیق از یک سو و اراده جمعی و رهبری فردی از سوی دیگر است.

عصر ما نمونه‌های مهمی از هر دو نوع نیروی تاریخی را ارائه می‌دهد. روشی که در آن انباشت اثرات ناخواسته فعالیت‌های انسانی به طور خطرناکی محیط طبیعی ما را متحول می‌کند از طریق گرمایش جهانی، کاهش تنوع زیستی و کمبود منابع یکی از این تغییرات ساختاری عمیق است. از این روست که اصطلاح "عصر آنتروپوسن"* مطرح می‌شود.

توسعه شتابان فناوری از جمله هوش مصنوعی یکی دیگر از تغییرات ساختاری است. کیسینجر استدلال کرد که کاربرد‌های نظامی غیرقابل پیش بینی ذاتی هوش مصنوعی ممکن است در نهایت حتی حداقل ثبات استراتژیک بازدارندگی هسته‌ای بین ایالات متحده، چین و روسیه را نیز تضعیف کند. اگر نسبت به این موضع تردید دارید که احتمالات و انتخاب‌های فردی انسان نیز اهمیت دارند.

اکنون به آخرین و مهم‌ترین نکته می‌رسم. ناهنجاری تفسیری‌ای که من شناسایی کردم خود نشانه این واقعیت است که ما در دوره جدیدی از تاریخ اروپا و جهان قرار داریم که همه به دنبال عوامل جدید هستند. پس از جنگ (پس از ۱۹۴۵) دوره به اصطلاح "پسا دیوار" دنبال شد، اما آن دوره صرفا از ۹ نوامبر ۱۹۸۹ (سقوط دیوار برلین) تا ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ (حمله روسیه به اوکراین) به طول انجامید.

در تاریخ همانند داستان عاشقانه "آغاز" اهمیت دارد. آن چه در پنج سال پس از ۱۹۴۵ میلادی رخ داد نظم بین المللی را برای چهار دهه پس از آن شکل داد و از برخی جنبه‌ها نهاد‌هایی را به وجود آورد که تا به امروز پابرچا هستند از جمله سازمان ملل متحد. بنابراین، کاری که ما اکنون انجام می‌دهیم برای مثال در مورد حمایت از اوکراین برای برنده شدن در جنگ و یا در مقابل سناریوی اجازه دادن به شکست خوردن اوکراین در جنگ در تعیین ویژگی و کاراکتر دوره جدید از اهمیت شایان توجهی برخوردار خواهد بود. مهم‌ترین درس تاریخ آن است که ساختن آن برعهده ماست.

*عصر "آنتروپوسن" یک واحد غیر رسمی زمان در حوزه زمین شناسی است که برای توصیف آخرین دوره در تاریخ زمین مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مفهوم به معنای زمانی است که فعالیت‌های انسان تغییرات قابل توجهی بر آب، هوا و اکوسیستم سیاره وارد می‌سازد.